FELSEFENİN DİĞER BİLGİ DALLARIYLA İLİŞKİSİ
Felsefi bilgi ile bilimsel bilgi ilişkisi
Benzerlikleri:
1. Her ikisi de dünyayı anlamaya, açıklamaya ve yorumlamaya çalışır.
2. Her ikisi de hazır ve eleştiri süzgecinden geçirilmemiş bir bilgiyle yetinmez, doğruları eleştirel bir tavırla ve kendi güçleriyle bulmaya çalışır.(Eleştirel olma)
3. Her ikisinde de mantık ilkelerine göre tutarlı bir biçimde düşünmek esastır.(Akla dayanma)
4. Her ikisi de birbirlerinin ortaya koydukları bilgilerden yararlanırlar. Felsefe bilimlere yol gösterir, ona soru sorar. Bilim soruları açıkladıkça, felsefe soru ve sorunlarla onu güdüler. Bu şekilde birbirlerini tamamlarlar.
5. Her ikisi de insanların ortaya koyduğu ürünlerdir.
6. Her ikisi de yeni bilgiler elde etme peşindedirler.
7. Her ikisinin de ortaya çıkma süreci şüphe, merak ve hayret ile başlamaktadır.
Farklılıkları:
1. Bilim genel geçerliliği bulunan ve herkesçe gözlemlenebilir olan olay ve olgulardan hareket eder; o, ulaştığı sonuçları yine olgulara dönerek temellendirmeye çalışır. Felsefenin ise bu çeşit olgulara dayanma zorunluluğu yoktur ve ulaştığı sonuçları temellendirmeye çalışırken, olgulara değil de mantıksal analize yönelir.
2. Felsefe evreni bir bütün olarak ele alır. Bilim ise evrenin ancak duyu organlarımızla algıladığımız ve bilincimizle saptadığımız, kısmıyla ilgilenir. Yani bilim varlığı parçalara ayırarak inceler.
3. Bilim deney yöntemini kullanarak doğa yasalarını bulmaya çalışır. Felsefe ise deney yapamaz. Felsefede zihin kendisi üzerinde çalışır, düşünür.
4. Bilimin elde ettiği sonuçlardan teknoloji üretilir. Oysa felsefenin görevini insana pratik yarar sağlamak değil, onun varlığını "anlamasını" sağlamaktır.
5. Felsefe varlığın özünü bilmek ister. Bunun için varlığa "nedir" sorusunu sorar. Bilim varlığın özü ile ilgilenmez. Olay ve olgular arasındaki neden-sonuç ilişkisini ele alır. Varlığa "nasıl" sorusunu sorar.
6. Bilimler parçadan yola çıkarak varlığı açıklamaya yönelirler; felsefe tümel bir bilgidir,varlığı bir bütün halinde ele alır
7. Bilimlerde ilerleme vardır ve ortaya atılan bir iddia ya çürütülür ya da ispatlanır. Felsefede ortaya atılan bir soru kalıcıdır ve hiçbir zaman kesin bir yanıta ulaşılamaz.
8. Bilim objektif, felsefe subjektiftir.
9. Bilimsel bilgi yığılan ve ilerleyen bilgidir. Felsefi bilgi yalnızca yığılan bilgidir.
b. Felsefe - Din İlişkisi
Benzerlikleri:
Hem felsefe, hem de din, evreni ve insanı anlamaya ve açıklamaya koyulur. Her ikisi de varlığı ve yaşamı bütünselliği içinde açıklamaya çalışır. İkisi de hakikati tanımak ve tanıtmak İsterler.
Farklılıkları:
1. Din, kaynağı bakımından ilahidir (tanrısaldır), oysa felsefe insan eseridir.
2. Dinin doğruları insana vahiy yoluyla ve Tann'nın elçileri aracılığıyla iletilir, felsefede ise doğrulara yalnızca akıl yoluyla ulaşılır.
3. Dinin ortaya koyduğu bilgiler kesin ifadelerle ortaya konur; felsefenin ifadeleri İse dinin ifadeleri gibi kesin değildir.
4. Din, daha çok pratik olup, duygulara ve inanca dayanır; oysa felsefe kuramsaldır.
5. Dinde eleştiriye, temel iddiaların doğruluğundan kuşku duymaya hiçbir şekilde yer yoktur. Felsefede ise tüm iddialar, akıl yoluyla tartışılır ve temellendirilir. Dinde tüm inançların mutlak olduğu yerde, felsefede mutlak olan hiçbir önerme yoktur.
*** Bu yönleriyle felsefe ile din birbirleriyle bağdaşmayan iki ayrı düşünce biçimi görünü-mündendir. Ancak bu, herhangi bir dine İnanan bir kişinin felsefeden elini eteğini çekmesi gerektiği anlamına gelmez. Dindar olan nice düşünür felsefe yapmıştır, niceleri de felsefe yapmayı sürdürmektedir. ***
c. Felsefe - Sanat ilişkisi
Benzerlikleri
1. Her ikisinde de öznellik vardır.
2. Her şeyden önce, felsefe ve sanat belli bir gerçekliğe yönelir. Her ikisi de doğayı ve insan varlığını konu alır. Felsefe de sanat da ilgili oldukları varlık üzerine olan bir ürün olarak ortaya çıkar. Hem felsefe hem de sanat, yöneldikleri bu varlığı yansıtır, ifade eder ve yorumlar. Bu yüzden her ikisinde de "yaratıcılık" söz konusudur.
3. Her ikisinde de zorunlu olarak uyulması gereken belirli bir yöntem yoktur.
Farklılıkları
- Sanatsal bilgi sezgi ve yaratıcı hayal gücüyle elde edilen bir bilgi türü iken felsefe akıl yürütme yoluyla elde edilir.
- Filozofun amacı doğru bilgiye ulaşmakken sanatçının amacı güzele ulaşmaktır.
